نابودی محتوا؛ چرا گذشته در‌‌ اینترنت ناپدید شده است؟

در سال ۲۰۰۵، الکس تیو، جوانی بود که رؤیایی یک‌میلیون‌دلاری در سر می‌‌پروراند. تیو ۲۰ ساله به این می‌‌اندیشید که چگونه می‌‌تواند از پسِ هزینه‌‌های تحصیلش برآید. او سخت نگران هزینه‌‌ای بود که به‌‌زودی سربه‌فلک می‌‌کشید؛ پس، تصمیم گرفت یادداشتی با این مضمون برای خود بنویسد: «چطور میلیونر شوم؟» ۲۰ دقیقه بیشتر طول نکشید که  او به پاسخ پرسشش رسید.

تیو وب‌‌سایتی به‌نام Million Dollar Homepage راه‌اندازی کرد. مدل کسب‌‌وکار این وب‌سایت بسیار ساده بود: در صفحه‌‌ی اول وب‌سایت، یک میلیون پیکسل فضا برای درج آگهی وجود داشت. این فضا در قالب بسته‌‌های ۱۰۰ پیکسلی و با هزینه‌‌ی تنها یک دلار در ازای هر پیکسل به‌‌فروش می‌‌رسید. وقتی شما این پیکسل‌‌ها را می‌‌خریدید، دیگر تا ابد مال شما بودند. ایده ساده بود: با فروش آخرین پیکسل از این مجموعه، تیو نیز میلیونر می‌‌شد. دستِ‌کم این نقشه‌‌ای بود که وی آن زمان در سر می‌‌پروراند.

تیو درمجموع مبلغی معادل ۵۰ یورو برای ثبت دامنه و خرید میزبانی وب‌سایتش صرف کرد. بدین‌‌ترتیب، صفحه‌‌ی اصلی میلیون‌دلاری در ۲۶‌اوت‌۲۰۰۵ را‌‌ه‌اندازی شد. تبلیغ‌کنندگان پیوسته پیکسل می‌خریدند و آنچه دراختیارشان قرار می‌‌گرفت، عبارت بود از لینکی از وب‌‌سایت به‌‌همراه تصویری کوچک و یک خط نوشته که هنگام قرارگرفتن اشاره‌‌گر روی تصویر کسب‌‌وکارشان ظاهر می‌‌شد.

مقاله‌های مرتبط:

• دنیای وب ۳۰ ساله شد؛ درباره‌ گذشته و اکنون این فناوری چه می‌دانیم؟
• بزرگ‌ترین بانک اطلاعاتی دنیای وب: وب‌سایت آرشیو

پس از گذشت بیش از یک ماه، به‌‌لطف کنجکاوی مردم و البته توجه رسانه‌ها، وب‌‌سایت ساده‌‌ی تیو توانست ۲۵۰,۰۰۰ دلار درآمد کسب کند. در ژانویه‌‌ی سال ۲۰۰۶، آخرین مجموعه‌ی هزارپیکسلی از این وب‌سایت نیز در حراجی به‌‌قیمت ۳۸.۱۰۰ دلار فروخته شد و بدین‌ترتیب، تیو توانست یک‌میلیون دلار درآمد به‌دست آورد.

هم‌اینک، صفحه‌‌ی اصلی میلیون‌دلاری تقریبا ۱۵ سال بعد از تاریخ ساخت، هنوز دردسترس است. بسیاری از مشتریان این وب‌سایت، ازجمله روزنامه‌‌ی تایمز بریتانیا و سرویس‌های مسافرتی معروف و حتی پرتال آنلاین یاهو، در ازای یک‌‌بار پرداخت هزینه توانستند تمام این مدت را میزبان این وب‌سایت آگهی باشند. این وب‌سایت همچنان روزانه چندین‌هزار بیننده دارد. با‌این‌حساب، باید اقرار کرد این سرمایه‌‌گذاری چندان بدی هم برای آگهی‌‌دهندگان نبوده است.

صفحه‌‌ی اصلی میلیون‌دلاری اکنون پر از لینک‌‌‌های مختلف به وب‌سایت‌هایی است که دیگر وجود خارجی ندارند

تیو که درحال‌حاضر مسئولیت اداره‌ی Calm، اپلیکیشنی با محتوای مدیتیشن و ذهن‌‌آگاهی را برعهده دارد، حقیقتا به یک میلیونر تبدیل شد. باوجوداین میراث او در سال ۲۰۰۵، امروزه به چیز دیگری تبدیل شده است: موزه‌‌ای زنده از دوران اولیه‌‌ی اینترنت. ۱۵ سال ممکن است زمان زیادی به‌نظر نرسد؛ اما از دیدگاه اینترنت، این دوره دستِ‌کمی از یک دوره‌‌ی زمین‌شناسی ندارد. حدود ۴۰ درصد از پیوندها در صفحه‌‌ی اصلی میلیون‌دلاری اکنون متعلق به وب‌سایت‌‌هایی هستند که دیگر وجود ندارند. با کلیک بر بسیاری از آن‌‌ها نیز به دامنه‌‌هایی کاملا متفاوتی هدایت خواهید شد؛ گویی مدت‌ها پیش نشانی اینترنتی اصلی این وب‌‌سایت‌‌ها به مالکان جدید فروخته شده‌اند.

صفحه‌‌ی اصلی میلیون‌دلاری نشان می‌دهد چگونه فروپاشی این دوران اولیه از حیات اینترنت کاملا از دیدگان ما پنهان مانده است. در دنیای آفلاین، تعطیلی روزنامه‌‌ای محلی اغلب با پوشش گسترده‌‌ی خبری همراه است؛ اما در دنیای آنلاین، وب‌‌سایت‌‌ها اغلب در سکوت می‌میرند و تنها سرنخی که می‌‌توانید از آن ببینید، صفحه‌‌ای خالی است که با کلیک روی لینک، با آن مواجه خواهید شد.

برخلاف روزنامه‌ها و دیگر منابع اطلاعاتی مکتوب، وب‌سایت‌ها در دنیای آنلاین اغلب در سکوت می‌میرند

استفن داولینگ نیز یکی از افرادی بوده که حدود ۱۰ سال پیش در وبلاگ موسیقی و نیز بخش موسیقی شرکت AOLمشغول‌به‌‌کار بوده است. او می‌‌گوید تاکنون صدها مطلب بررسی و اخبار موسیقی و مصاحبه با هنرمندان برای AOL نوشته است. باوجوداین در کمال شگفتی، اکنون می‌‌گوید دیگر هیچ نشانه‌‌ای از پیشینه‌ی فعالیت‌‌های او در سراسر وب دیده نمی‌‌شود.

در آوریل۲۰۱۳، AOL به‌‌یکباره همه‌‌ی وب‌سایت‌های موسیقی خود را تعطیل کرد و فعالیت ده‌ها نفر از ویراستاران و صدها نویسنده‌ی شاغل در این بخش‌ها، پس از چندین سال متوقف شد. از تمامی آن بانک اطلاعات، تنها اندکی محتوا به‌‌همراه تعدادی مقالات ذخیره‌شده در اینترنت آرشیو (Internet Archive) به‌‌جای ماند.

«اینترنت آرشیو» بنیادی غیرانتفاعی واقع‌‌ در سان‌فرانسیسکو است که در اواخر دهه‌‌ی ۱۹۹۰، بروستر کال، مهندس کامپیوتر، آن را راه‌‌اندازی کرد. این بنیاد عضوی برجسته‌ در میان گروهی از سازمان‌ها در سراسر دنیا است که همگی تلاش می‌کنند بخشی از آخرین بقایای دهه‌‌ی اول حضور اینترنت پیش از ناپدیدشدن کامل آن را نجات دهند.

دم وندی‌هال، مدیراجرایی مؤسسه‌‌ی علوم وب از دانشگاه ساوثمپتون، درباره‌ی دستاورد این آرشیو به‌‌صراحت می‌‌گوید:

اگر آن‌‌ها نبودند، اکنون هیچ‌‌ محتوای اولیه‌‌ای برای کار دراختیار نداشتیم. چنانچه بروستر کال اینترنت آرشیو را بنیان‌‌گذاری نکرده بود و بدون آنکه منتظر اخذ مجوز بماند، این اطلاعات را ذخیره نمی‌‌کرد، همه‌‌چیز را از دست داده بودیم.

AOL در سال ۲۰۱۳ وب‌سایت‌های موسیقی خود را تعطیل کرد و نتایج سال‌ها فعالیت در تولید محتوای دست‌اندرکاران ناگهان از عرصه‌‌ی وب محو شد

به‌گفته‌ی وندی‌هال، آرشیو و کتابخانه‌های ملی به‌‌لطف وجود صنعت چاپ، همواره تجربه‌‌ی حفظ کتاب‌ها و روزنامه‌ها و نشریه‌های ادواری را داشته‌‌اند. بااین‌حال، ظهور اینترنت و فراگیرشدن سریع آن در عرصه‌‌های گوناگون ارتباطات، حتی این نهادها را نیز غافلگیر کرده است. او می‌گوید:

کتابخانه‌‌ی بریتانیا باید نسخه‌ای از هر روزنامه‌ی محلی منتشرشده را داشته باشد. وقتی روزنامه‌ها از نسخه‌‌ی چاپی به نسخه‌ی وب تغییرشکل دادند، روند آرشیوکردن نیز به‌‌شکل دیگری درآمد. باوجوداین، سؤال این است: این وب‌‌سایت‌ها همچون نسخه‌‌های کاغذی می‌‌توانند منابعی مطمئن تلقی شوند؟

البته آرشیوهای روزنامه‌‌ای نیز از گزند آسیب‌‌های احتمالی در امان نیستند. آن‌‌ها نیز ممکن است با تعطیلی چاپخانه‌‌ها یا حین فرایند ادغام مفقود شوند. وندی‌‌‌‌هال می‌‌گوید:

تصور می‌‌کنم بیشتر روزنامه‌‌ها از آرشیوهای مختص‌‌به‌‌خود برخوردار هستند؛ اما درصورت بایگانی‌نشدن صحیح، ممکن است آن‌‌ها نیز از بین بروند.

ما بسیار فراتر از ظرفیت بایگانی‌سازی خود محتوا تولید کرده‌ایم

یکی از مشکلات بزرگ در تلاش برای بایگانی اینترنت این است که اینترنت هرگز ثابت نمی‌‌ماند. هر دقیقه و هر ثانیه، پست‌ها، ویدئوها، داستان‌های خبری و دیدگاه‌های بیشتری به انبوه اطلاعات قبلی اضافه می‌شود. باوجوداینکه هزینه‌‌ی ذخیره‌سازی دیجیتال به‌‌میزان چشمگیری کاهش یافته است، بایگانی‌‌کردن تمام این اطلاعات هنوزهم هزینه‌‌ی زیادی دربردارد. در اینجا، این پرسش مطرح می‌شود: چه کسی باید این هزینه‌‌ها را متقبل شود؟ به‌‌باور وندی‌هال، بسیار بیشتر از ظرفیتمان تولید کرده‌‌ایم.

در کشوری مانند بریتانیا، نقش حفظ میراث دیجیتال تاحدودی به گردن کتابخانه‌‌ی بریتانیا افتاده است. امروزه، این کتابخانه بایگانی وب انگلستان را نیز اداره می‌کند که از سال ۲۰۰۴، وب‌‌سایت‌ها را با کسب اجازه بایگانی کرده است. به‌گفته‌ی جیسون وبر، مدیر بخش تعاملات این آرشیو، مشکل ما بزرگ‌تر از تصور مردم است.